Kryzys wieku III
Kryzys wieku III to okres w historii starożytnego Rzymu trwający od około 235 do 284 roku n.e. Był to czas dużych niepokojów i upadku, zarówno gospodarczego, jak i politycznego, który przyczynił się do znaczących zmian w strukturze i funkcjonowaniu imperium rzymskiego.
Następnie, w 284 roku n.e., cesarz Dioklecjan wprowadził reformy, które miały na celu odbudowę i umocnienie imperium. Jego decyzje doprowadziły do podziału cesarstwa i utworzenia systemu tetrarchii.
Oto główne elementy tych dwóch okresów:
Kryzys wieku III (235–284 n.e.):
1. Problemy wojskowe: Liczne inwazje barbarzyńców, wojny domowe i niestabilność polityczna przyczyniły się do osłabienia potęgi militarnego imperium. Legiony były zaangażowane w walki o tron, a lokalne oddziały wojskowe miały większą lojalność wobec swoich dowódców niż wobec cesarza.
2. Inflacja i kryzys gospodarczy: Częste zmiany cesarzy, brak stabilności politycznej i kryzys finansowy doprowadziły do inflacji i spadku wartości monety. Gospodarka była zdegradowana, a rolnictwo i handel cierpiały z powodu niestabilności.
3. Podziały religijne: Wzrost popularności religii wschodnich i pojawienie się nowych kultów religijnych wprowadziły pewne podziały w społeczeństwie rzymskim.
Tetrarchia i reformy Dioklecjana (284–305 n.e.):
1. Podział władzy: Dioklecjan podjął decyzję o podziale władzy pomiędzy czterech współcesarzy, tworząc tetrarchię. Byli to dwaj augustowie (cesarze seniorzy) i dwaj cezarowie (cesarze juniorzy). Miało to na celu zwiększenie stabilności i zabezpieczenie imperium przed wewnętrznymi konfliktami.
2. Podział terytorialny: Cesarstwo zostało podzielone na dwie części: zachodnią i wschodnią. Każda z tych części była zarządzana przez jednego augusta i jednego cezara.
3. Reformy administracyjne i gospodarcze: Dioklecjan wprowadził szereg reform administracyjnych, mających na celu zwiększenie kontroli nad imperium. Zmiany objęły reformy podatkowe, reorganizację administracyjną i ustabilizowanie gospodarki.
Mimo że tetrarchia przyczyniła się do krótkotrwałej stabilizacji, system ten ostatecznie zawiódł z powodu konfliktów między współcesarzami. Ostateczne podziały cesarstwa miały miejsce później, w IV wieku, kiedy cesarstwo rzymskie zostało podzielone na Zachód i Wschód.
```
